Tuổi thơ Kim Dung không biết đã chịu tổn thương gì mà các nhân vật chính của ông đều là kẻ cô nhi, những đứa trẻ đó tùy căn cơ trải nghiệm riêng mà hình thành tính cách khác nhau, hoặc ngờ nghệch chất phác (Quách Tĩnh, Thạch Phá Thiên), hoặc ranh ma tinh quái (Dương Quá, Lệnh Hồ Xung, Vi Tiểu Bảo); lạ ở chỗ các nhân vật tinh quái của Kim Dung lại được phần đông người đọc yêu thích hơn loại hiền lành chất phác.
Dương Quá linh lợi cổ quái, công nhiên vượt cả luân thường để yêu sư phụ mình, nhân vật này đáng cho là đạt 3 phần cốt khí, xứng mặt dân chơi playboy. Lệnh Hồ Xung xuất thân chính phái nhưng kết giao bằng hữu toàn Ma giáo du côn, xưng huynh gọi đệ với dâm tặc Điền Bá Quang, lôi ni cô vô kỹ viện… thì đạt cảnh giới cao hơn, khoảng 7 phần cốt khí. Vi Tiểu Bảo từ nhà chứa mà ra, từ nhỏ đã thấm nhuần văn hóa hạ lưu, mở miệng là buông lời tục tĩu, hành sự thì phóng túng bầu cua, lươn lẹo Mẹo Dậu tráo trở khôn lường, tinh thông đủ ngón ăn quỵt chơi lường, cờ gian bạc lận, võ công tuy tầm thường nhưng miệng lưỡi và thủ đoạn của hắn thì tột bậc xuất sắc, nhân vật này đạt lư hỏa thuần thanh, tinh luyện đủ 10 phần ngạo khí lưu manh, cũng là nhân vật được khắc họa thành công nhất của Tra tiên sinh.
Lộc đỉnh ký kể về cuộc đời Vi Tiểu Bảo. Từ nhà thổ, chú bé lưu lạc vào tận hoàng cung, nhờ miệng lưỡi giảo hoạt và những cơ duyên kỳ lạ, chú lập nhiều công trạng lớn và trở thành mệnh quan triều đình. Mô-típ Lộc đỉnh ký tương tự tiểu thuyết “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng ở ta, nhưng bối cảnh được mở rộng liên tục, từ cung cấm triều đình ra đến đảo hoang biên ải, thậm chí qua tuốt nước Nga.
Ở bất cứ đâu, giữa dòng xoáy trùng điệp âm mưu tranh quyền đoạt vị trong hoàng cung hay hiểm ác tao loạn chốn giang hồ, Tiểu Bảo chỉ dựa vào những tuyệt kỹ kỳ quặc của bản thân để chiến đấu sinh tồn. Khi cần, hắn chẳng ngần ngại xuất thủ bẻ ngón tay lôi bím tóc, móc mắt cắn tai, thậm chí khi cần thì sẵn sàng chộp ngọc nhũ bóp tinh hoàn để thủ thắng. Vũ khí tùy thân lợi hại của Tiểu Bảo là mũi chủy thủ bén ngót giấu trong ống giày, nhưng ngọn chủy thủ đó vẫn chưa thực sự đáng sợ bằng ba tấc lưỡi của hắn.
Tính cách của Vi Tiểu Bảo phức tạp đa dạng, lại tráo trở lật mặt thần tốc, kỹ năng nịnh hót xảo trá thiên biến vạn hóa, thêm khẩu tài linh hoạt sắc sảo; phân tích ngần ấy thứ dù gõ 8 vạn chữ tràn lan vẫn chưa trọn ý, ở đây chỉ xin bàn về thói chửi tục của hắn.
* * *
Chửi có chủ trương
Văng tục là nét văn hóa truyền đời của Trung Hoa, không chỉ phổ biến ngoài dân gian mà cả giữa ba quân hay trong chốn cung đình. Sử ký từng mô tả Lưu Bang là “khinh sĩ thiện mạ” (xem thường kẻ sĩ, giỏi ngón chửi mắng). Trong Kim Bình Mai, Thủy hử truyện, Hồng lâu mộng…, những câu chửi mắng thô tục của dân gian cũng thường được đệm vào khiến tính cách nhân vật thêm phần sống động. Kim Dung thừa hưởng và phát triển phong cách chửi tục đó qua các nhân vật của mình. Dương Quá trong Thần điêu hiệp lữ, Lệnh Hồ Xung trong Tiếu ngạo giang hồ đều vận dụng thành công ngón “thiện mạ” này, nhưng phải tới Vi Tiểu Bảo trong Lộc đỉnh ký, nghề chửi mới đạt mức thượng thừa, ngạo thị quần hùng.
Khác các nhân vật chính khác của Kim Dung, Vi Tiểu Bảo không hề có chút phong độ anh hùng đại hiệp hay tài tử phong lưu, mà chỉ là tên lưu manh chợ búa, đã vậy hắn lại sinh trưởng nơi nhà thổ, nên ngón nghề chửi tục càng kỳ tuyệt. Môi trường hỗn tạp của Lệ Xuân viện tài bồi cho hắn thứ ngôn ngữ sắc bén dị thường, vượt ngoài sự tưởng tượng thường tình. Chỉ một điệu Thập bát mô[1] thôi đã đủ để Tiểu Bảo tung hoành thiên hạ, huống chi kèm theo đó còn cả kho tiếng lóng và hình dung từ đủ cấp độ để ám chỉ sinh thực khí mà hắn thuộc trơn tru cháo chảy, gặp dịp là tuôn ra ào ào thác đổ, hỏi trên đời mấy ai đương cự nổi công phu bản lĩnh chửi tục thiên tài dường ấy?
Đã vậy, khóa trình đào tạo ngôn ngữ cho Vi Tiểu Bảo không chỉ toàn những lời thô tục, mà còn có thêm cả đống hào ngôn tráng ngữ các đời hắn thu thập được. Thành Dương châu là thủ phủ tỉnh Giang Tô, nơi đầu mối giao thông của Vận hà nên cực kỳ phồn thịnh, có đủ loại người tụ về, trong đó có không ít nghệ nhân kể chuyện. Thằng nhóc Tiểu Bảo thông minh nhớ lâu lại thích la cà trà đình tửu điếm xem kể chuyện, nên những tích anh hùng hiệp nghĩa của Tam quốc chí diễn nghĩa, Thủy hử truyện, Đại Minh anh liệt truyện… hắn chỉ nghe qua một lần là thuộc, thứ ngôn ngữ đầu đường xó chợ sòng bài nhà chứa của hắn nhờ đó hòa quyện với lối văn vẻ biện luận mạch lạc khiến người ta càng thêm điên đầu.
Ngay khi vừa xuất hiện, Vi Tiểu Bảo đã bộc lộ thiên tài thóa mạ. Kỹ nữ Vi Xuân Hoa, mẹ Tiểu Bảo, bị tên buôn muối lậu xáng bộp tai, thằng nhóc 12, 13 tuổi đã nhảy ra chửi xối xả: “Con rùa đen, quân khốn kiếp này dám đánh mẹ ta à! Ngươi ra đường thế nào cũng bị sừng đâm sét đánh cháy phỏng bàn tay, bàn tay ngươi sẽ bị ung nhọt trương lên, thối rữa từ tay lan lên lưỡi rồi tụ máu chảy xuống bụng làm ruột gan ngươi thối hoắc, đứt thành từng đoạn!”
Trong Lộc đỉnh ký, ngoài Vi Tiểu Bảo, còn có Mao Thập Bát cũng là cao thủ thiện mạ. Ở phần đầu bộ truyện, khi bị tên buôn muối lậu cho là không kể lý lẽ, Mao Thập Bát đáp: “Ta nói lý hay không thì can dự gì đến ngươi? Hay ngươi muốn kén ta làm anh rể chăng?” Đây là câu mắng người thậm tệ, đã đòi ngủ với đàn bà con gái nhà người, còn muốn chiếm luôn vai vế trên trước. Nhưng khi đụng độ Vi Tiểu Bảo, Mao Thập Bát đành phải lép vế. Thập Bát là người được Vi Tiểu Bảo ưu ái chửi cho nhiều nhất, ở đây chỉ dẫn ra câu trả đũa của hắn thuở hai bên sơ ngộ, khi bị Thập Bát lồng lộn chửi rủa (vì hắn đã dùng kế bẩn quăng vôi bột làm mù mắt rồi đâm chết Sử Tùng), Tiểu Bảo xa xả một tràng biện luận đâu ra đó: “Con bà nhà ngươi! Nếu không phải ông đây giúp chặt bớt vài cái chân thì mạng ngươi sớm đã không còn, giờ lại muốn trách ta! Dùng đao giết người cũng là giết, dùng vôi bột giết người cũng là giết, cái gì mà thượng lưu với hạ lưu? Nếu không phải thằng quỷ nhỏ ta dùng thủ đoạn hạ lưu cứu cho, thì tên quỷ già nhà ngươi đã thành con quỷ thượng lưu rồi”.
Là đứa cô nhi lưu lạc phải đối đầu toàn những kẻ địch lợi hại, Tiểu Bảo chỉ còn cách dùng chửi bới làm vũ khí tự vệ trừng phạt lại đối phương, ngón nghề này trải va chạm thường xuyên khiến được mài giũa ngày thêm lợi hại.
Chửi có chương hồi
Trong câu chửi thường bao hàm ý rủa xả, nhưng điểm độc đáo của Vi Tiểu bảo là không chỉ rủa khơi khơi, mà phân thành chương hồi khúc chiết công phu. Hãy thử nghe hắn tự rủa mình trước đã, đây là phát tâm thệ nguyện quyết lấy A Kha: “Trên có hoàng thiên, dưới có hậu thổ: ta đời này kiếp này dù có lên núi đao xuống chảo dầu, chịu ngàn đâm vạn róc, cả họ bị đày bị chém, phạm đại nghịch bất đạo, vướng 10 tội ác lớn không thể khoan hồng, sinh trai thành trộm cướp sinh gái làm đĩ điếm, tuyệt tử tuyệt tôn, trời đánh thánh đâm, toàn thân mọc ngàn lẻ một ung nhọt, thì ta cũng quyết phải cưới nàng làm vợ”. Và khi hắn rủa A Kha: “Ngươi tưởng chỉ cần một lòng một dạ muốn làm vợ của tên Trịnh công tử con bà nó thối tha kia, thì Vi Tiểu Bảo ta sẽ dễ dàng buông bỏ chịu thua ư? Ngươi muốn giết ta, nhưng đâu mà dễ vậy. Hẵng đợi ông đây dùng phương kế giết chết tên chồng trong tâm khảm ngươi đi, để chưa kịp lấy ta thì ngươi phải thành quả phụ, thử xem rốt cuộc có chịu lấy ta không. Ông đây bất luận ngươi là quả phụ cải giá, quyết giành phần hơn con tiện nhân này!”
Người thường lâm vào hoàn cảnh bị cự tuyệt phần lớn đành cam tâm cắt đứt tình si, nhưng với kẻ cứng đầu trơ mặt như Vi Tiểu Bảo thì chẳng nhằm nhò cái đinh gì: “Nói tóm lại, ông đây kiếp này quyết phải ôm lấy ngươi, cỡi lên ngươi, âm hồn không tan quấy nhiễu đến cùng, cho dù ngươi có cải giá 18 lần, thì đến lần thứ 19 vẫn phải lấy ta”. Với người yêu mà hắn còn trù ẻo tới vậy thì với những kẻ khác thử hỏi còn độc địa cỡ nào?
Tự trào
Xuất thân hạ tiện nhưng Vi Tiểu bảo không hề lấy đó làm điều, thậm chí còn đắc ý với nguồn gốc của mình.
Sơ qua về văn hóa chửi của người Tàu (mà xứ ta chịu ảnh hưởng sâu rộng), họ thường mượn hình tượng tính giao với mẹ đẻ đối phương, cho đó là đòn đả kích nhân phẩm nặng nề; với “phép thắng lợi tinh thần”, họ tưởng ngủ với mẹ người ta tức đã thành bố người ta rồi vậy (người Việt cũng học đòi theo lối này, nhưng mới ở cấp độ sơ khai thô thiển, quanh quẩn chỉ có câu chửi cửa miệng nghèo nàn thiếu sáng tạo: “Đkm mày”).
Vi Tiểu Bảo hễ tới cơn cũng thường văng “Con bà mày, quân đĩ điếm thối tha”, đó là câu mạ lỵ nặng nề nhất của người Tàu: con mẹ/con bà mày là thứ sản phẩm tiêu dùng công cộng, bất kỳ ai cũng có thể cưỡi lên để làm bố/ông mày được. Nhưng khi ai đó chửi con mẹ hắn là điếm thì Tiểu Bảo lại ha hả cười sảng khoái, vì mẹ hắn quả làm điếm thật, đòn công kích kia bị hóa giải thành vô hiệu.
Không chỉ vậy, với hắn, từ “điếm” và “mẹ” hoàn toàn đồng nghĩa với nhau, tùy trường hợp mà hắn sử dụng theo cách có lợi cho mình. Bị Thái hậu giả hành hạ, khống chế, Vi Tiểu Bảo ngoài mặt lộ vẻ sốt sắng phục tùng, gọi luôn bà ta là “mẹ”, Thái hậu giả có ngờ đâu mẹ hắn là gái điếm, trong trường hợp này, gọi bà ta là mẹ tức bằng chửi Thái hậu là con điếm.
Với công phu hàm dưỡng tinh diệu biết tự trào, tự chửi mình trước khi buột miệng chửi người này, hầu hết những kẻ phải ăn chửi của Vi Tiểu Bảo đều bị cứng họng, dở khóc dở cười.
Hư tâm
Vi Tiểu Bảo hành sự vượt ngoài lễ giáo luân thường, miệng lưỡi cay nghiệt sắc sảo, nhưng bổn tính thiện lương, nên những câu chửi rủa tục tằn của hắn không những không làm người đọc khó chịu mà còn gây thích thú.
Với Tiểu Bảo, phụ nữ tức là gái điếm tiềm năng, những cô gái điếm từng chăm sóc dạy bảo hắn từ nhỏ là hình tượng mà hắn yêu quý, nên phụ nữ là đối tượng được hắn thương yêu. Đàng sau những lời thóa mạ nguyền rủa A Kha là cả tấm chân tình sâu đậm khiến nàng rốt cục phải xiêu lòng làm vợ hắn; lời thô tục chân thành của hắn đáng giá hơn hẳn những lời đường mật giả dối của tên công tử mặt người dạ thú Trịnh Khắc Sảng.
Văng tục là phương tiện tịnh tâm của Vi Tiểu Bảo. Sau những ức chế trong quá trình đàm phán với Nga-la-tư, Vi Tiểu Bảo ở giữa ba quân tuôn ra hàng tràng chửi rủa liên miên bất tuyệt. Đang tới cơn, hắn cứ thế xổ ào ào những thành ngữ quàng xiên kèm theo tiếng lóng của lưu manh thành Dương châu; đừng nói các sứ thần Nga-la-tư, đến các thông ngôn người Hán văn hay chữ tốt hiện diện đương trường cũng không kịp nắm được chỗ sâu xa tinh diệu trong tràng liên thanh ấy. Chửi xong một trận trút tâm tư, Tiểu Bảo bật lên cười sằng sặc, thống khoái vô biên…
* * *
Tác phẩm của Kim Dung được đông đảo người dân đại lục hâm mộ, nhân vật Vi Tiểu Bảo trong Lộc đỉnh ký được đặc biệt tán thưởng đặc biệt, một phần là nhờ ở Văng tục thần công độc bá thiên hạ, trấn áp quần hùng.
Sống trong xã hội xảo trá đa đoan, những bản mặt lãnh đạo khả kính lúc nào cũng đăm đăm nghiêm nghị như bị ai ăn hết của, chẳng hề biết nhoẽn cười bao giờ, chúng há mồm là ra rả đạo đức nhân nghĩa vì nước vì dân, nhưng bụng thì đầy cứt đái thối nát với những mưu toan tranh giành ti tiện. Hoàn cảnh đó, được đọc những câu chửi tục tỉnh bơ của Vi Tiểu Bảo đã mang lại sảng khoái, giải tỏa những ẩn ức chất chứa trong lòng người đọc.
So sánh những câu chửi ngoa ngoắt độc địa của Vi Tiểu bảo với giọng văn nghị quyết đạo mạo xạo ke con bà nó 18 đời rùa đen thụt lỏ của đảng, lắm người phải phân vân: chẳng biết bên nào tục tĩu hơn, à ha!
_______
[1] Nguyên là điệu dân ca ở Phúc Kiến, tạm dịch nghĩa:
Thập bát mô (18 cái sờ)
Đập trống dồn lên khua chiêng nhặt lại; dừng luôn chiêng chống để nghe ca.
Hát lên tất tật những bài nhảm nhí, nghe ta ca qua mười tám cái sờ.
Đưa tay sờ lọn tóc mai nàng, như mây đen phủ nửa góc trời.
Đưa tay sờ trán nàng, vầng trán đầy đặn gây nghiện cho người.
Đưa tay sờ đôi mày cong, xòe trên gương mặt nàng.
Đưa tay sờ đôi mắt nàng, vừa đen huyền vừa trong sáng.
Đưa tay sờ chiếc mũi nhỏ, mang hơi thở ấm áp nhẹ nhàng của nàng.
Đưa tay sờ khóe môi, nàng liếc mắt mỉm cười.
Đưa tay sờ cằm, cằm nàng vội kê lên ngực ta.
Đưa tay sờ vành tai, đôi bông tai nàng đong đưa.
Đưa tay sờ bờ vai nàng, đôi vai cân đối mềm mại.
Đưa tay sờ vào lưng, nàng uốn lưng duỗi thẳng vai ra.
Đưa tay sờ làn da nàng, mơn mởn mịn màng hơn cả lông cừu.
Đưa tay sờ lên ngực, khiến ngực nàng ép sát vào mình ta.
Đưa tay sờ đôi lòng bàn tay, đang che lấy hai bên ngực nàng.
Đưa tay sờ núm vú nàng, cặp bánh bao vừa mới ra lò.
Đưa tay sờ bụng nàng, êm ả như cánh đồng phì nhiêu.
Đưa tay sờ eo nàng, chiếc eo mềm mại thích mắt anh.
Đưa tay sờ rốn nàng, rốn sâu hứa hẹn vụ mùa bội thu.
Đưa tay sờ mông nàng, mềm mại êm ái như bông.
Đưa tay sờ đùi nàng, trắng nõn ngon lành như dưa gang.
Đưa tay sờ đầu gối nàng, sướng như trâu kéo cày trên bùn non.
Đưa tay sờ bắp chân, nàng chợt như khép vào rồi lại dạng ra.
Đưa tay sờ bàn chân, đặt chân nàng gác lên vai anh.
Sờ soạng khắp hết trên dưới người nàng rồi, bỏ qua hai bên sờ vào giữa.
Sờ bên trái sinh con trai, sờ bên phải đẻ con gái.
Bên đông một nhát bên tây một nhát, trồng cây cao lương hái yến sào.
Đâm chọc cho lút cán dài, đều nhịp như thoi dệt vải.
Bên trái một nhát bên phải một nhát, cho thân thể nóng bừng lên giữa giá lạnh.
Dường như đang nhắp chén rượu ấm, cảm thấy thân mình đẹp như ngọc.
Đặt tay dựa bên cạnh bồn, nghe cổ họng như vừa uống canh nóng.
Mông nàng như cái cối xay, ba gánh mè đen cho ra nửa cân rượu.
Hai bên bờ dương liễu, mở lối ở giữa bon ngựa giong thuyền.
Hai bên dạng ra lối nhỏ, ở giữa có giàn rau dưa.
Người già nghe điệu Thập bát mô, nhớ thời tuổi trẻ đã qua.
Tuổi trẻ nghe Thập bát mô, ngày đêm thèm hoa khóc đòi vợ.
Kẻ góa vợ nghe Thập bát mô, phải ôm chiếc gối mà khóc vợ.
Thầy chùa nghe Thập bát mô, bèn bảo đồ đệ gọi mình bằng anh.
Ni cô nghe Thập bát mô, thức tới nửa đêm chịu không nổi.
Bọn hậu sinh các ngươi nghe qua rồi, thảy đều phải muốn lấy vợ.
Bình luận về bài viết này